ارتودنسی دندان یکی از تکنیک های پرطرفدار دندانپزشکی است که نقش مهمی در بهبود زیبایی لبخند و سلامت دهان و دندان دارد. بسیاری از افراد تنها به جنبه‌ی زیبایی آن توجه می‌کنند، در حالی که اصلاح ناهنجاری های فکی و نظم بخشی به دندان‌ها تاثیر زیادی در عملکرد درست جویدن، صحبت کردن و حتی سلامت عمومی بدن دارد.
تکنیک ارتودنسی دندان
ارتودنسی دندان یکی از شاخه های تخصصی دندانپزشکی است که به پیشگیری و درمان ناهنجاری های فک و دندان می‌پردازد. هدف اصلی ارتودنسی، مرتب کردن دندان ها و اصلاح نحوه قرارگیری آن ها روی یکدیگر است تا عملکرد بهتر و ظاهر زیباتری حاصل شود.
انواع ارتودنسی دندان
ارتودنسی دندان به طور کلی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: ثابت و متحرک. هرکدام کاربردها و ویژگی های خاص خود را دارند.
ثابت
ارتودنسی ثابت رایج ترین نوع درمان ارتودنسی است که در آن براکت ها با چسب مخصوص روی دندان ها نصب شده و به وسیله یک سیم فلزی به هم متصل می‌شوند. این سیستم به صورت مداوم روی دندان ها باقی می‌ماند و نیرویی کنترل شده به دندان ها وارد می‌کند تا به مرور زمان در موقعیت درست قرار بگیرند. فرد نمی‌تواند آن را از دهان خارج کند و برای درمان ناهنجاری های متوسط تا شدید استفاده می‌شود.
متحرک
در این نوع روش ارتودنسی، دستگاه های ارتودنسی قابلیت گذاشتن و برداشتن توسط فرد را دارند. پلاک های متحرک برای اصلاحات جزئی یا در سنین پایین استفاده می‌شوند. همچنین بعد از اتمام درمان با ارتودنسی ثابت، برای حفظ موقعیت جدید دندان ها از ریتینرهای متحرک استفاده می‌شود. یکی از پیشرفته ترین انواع ارتودنسی متحرک، الاینرهای شفاف هستند که برای بزرگسالان و نوجوانانی که به ظاهر اهمیت می‌دهند مناسب اند، چون تقریبا نامرئی هستند و در هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن می‌توان آن ها را بیرون آورد.
ارتودنسی دندان چند سال طول می‌کشد؟
مدت زمان ارتودنسی بین ۱ تا ۳ سال طول می‌کشد، اما این زمان بسته به شدت ناهنجاری دندانی، سن، نوع ارتودنسی و میزان همکاری با پزشک متفاوت است. بیشتر افراد بین ۱۸ تا ۲۴ ماه باید ارتودنسی را در دهان خود نگه دارند. در مواردی که ناهنجاری خفیف باشد، ارتودنسی تنها در چند ماه به نتیجه می‌رسد، در حالی که مشکلات شدیدتر یا ترکیب دندان و فک نیاز به درمان طولانی تری خواهند داشت.
درمان ارتودنسی در سنین پایین یعنی در کودکان و نوجوانان، به طور معمول سریع و موثر انجام می‌شود چون فک هنوز در حال رشد است و اصلاح موقعیت دندان ها راحت صورت می‌گیرد. همچنین رعایت دقیق نکات بهداشتی، حضور منظم در جلسات و استفاده صحیح از وسایل ارتودنسی نقش زیادی در کوتاه شدن مدت درمان دارد.
کاربرد های ارتودنسی دندان
ارتودنسی فقط برای زیبایی لبخند نیست، بلکه کاربردهای گسترده تری دارد که هم شامل جنبه های درمانی و هم زیبایی شناختی می‌شود. در ادامه، به مهمترین کاربردهای ارتودنسی اشاره خواهیم داشت:
مرتب سازی دندان‌ها
یکی از اصلی ترین کاربردهای ارتودنسی، مرتب کردن دندان های کج، نامرتب یا روی هم افتاده است تا ظاهر لبخند زیباتر شود.
پیشگیری از مشکلات دندانی و فکی
در کودکان و نوجوانان، ارتودنسی از بروز ناهنجاری های شدید در آینده جلوگیری می‌کند، مخصوصاً اگر در سن مناسب انجام شود. همچنین به هدایت رشد فک کمک می‌کند.
بهبود بهداشت دهان و دندان
دندان های مرتب شده با ارتودنسی راحت تمیز می‌شوند، بنابراین احتمال پوسیدگی، جرم و بیماری لثه کاهش می‌یابد.
رفع فضاهای خالی یا ازدحام دندان‌ها
با استفاده از ارتودنسی، فاصله های غیرطبیعی بین دندان ها یا شلوغی بیش از حد آن ها اصلاح می‌شود، که هم ظاهر دهان را بهتر می‌کند و هم سلامت کلی دندان ها را افزایش می‌دهد.
بهترین سن برای انجام ارتودنسی دندان
بهترین سن برای انجام ارتودنسی بستگی به نوع مشکل دندانی یا فکی دارد، اما به طور کلی ، بهترین سن برای ارتودنسی بین ۸ تا ۱۴ سالگی است. در این بازه زمانی، رشد استخوان های فک هنوز ادامه دارد، بنابراین ارتودنسی راحت و سریع، موقعیت دندان ها و فک را اصلاح می‌کند. در سنین پایین حدود ۷ تا ۹ سالگی، دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی مشکلات فکی یا رشد غیرطبیعی را زود تشخیص داده و در صورت نیاز، درمان اولیه ارتودنسی پیشگیرانه را شروع می‌کند. بزرگسالان هم می‌توانند ارتودنسی انجام دهند و هیچ محدودیت سنی برای ارتودنسی وجود ندارد و بسیاری از افراد در سنین ۲۰، ۳۰ یا حتی ۵۰ سالگی اقدام به درمان می‌کنند. فقط مدت زمان درمان کمی بیشتر می‌شود یا نیاز به درمان های ترکیبی مثل جراحی فک می‌باشد.
در دوران ارتودنسی چه چیزهایی نباید خورد؟
در دوران ارتودنسی، رعایت رژیم غذایی مناسب اهمیت زیادی دارد، زیرا مصرف برخی مواد غذایی به تجهیزات ارتودنسی آسیب وارد می‌کند یا باعث بروز مشکلات بهداشتی می‌شود. مواد غذایی سخت مانند آجیل، ته دیگ، یخ و میوه‌های سفت مانند سیب یا هویج خام باعث شکستن یا شل شدن براکت ها می‌شوند. همچنین، خوراکی های چسبناک و کش دار مانند آدامس، تافی، کارامل و شکلات های چسبنده به راحتی به دستگاه ارتودنسی می‌چسبند و تمیز کردن آن ها دشوار است. مصرف مواد قندی و شیرین نظیر نوشابه‌ها، شیرینی ها و شکلات های زیاد نیز باید محدود شود، چرا که باعث افزایش خطر پوسیدگی دندان و التهاب لثه می‌گردند. برای حفظ سلامت دندان‌ها و تجهیزات ارتودنسی، بهتر است از این دسته مواد غذایی پرهیز شود.
سوالات متداول ارتودنسی، دندان
بعد از برداشتن ارتودنسی، دندان‌ها دوباره برمی‌گردند؟
اگر بعد از برداشتن ارتودنسی از ریتینر استفاده نشود، دندان ها به مرور زمان به موقعیت قبلی خود برمی‌گردند. این اتفاق به دلیل بافت‌های اطراف دندان است که تمایل دارند دندان ها را به جای قبلی‌شان برگردانند. برای جلوگیری از این مشکل، متخصص ارتودنسی توصیه می‌کند که فرد به مدت مشخصی گاهی تا چند سال یا حتی مادام‌العمر از ریتینر استفاده کند تا نتیجه‌ی ارتودنسی پایدار بماند و دندان ها در جای جدید تثبیت شوند.
در صورت شکستن سیم یا براکت، چه کاری باید انجام داد؟
در صورت شکستن سیم یا براکت ارتودنسی، اولین اقدام این است که فورا با متخصص ارتودنسی خود تماس بگیرید تا وقت ملاقات بگیرید و مشکل رفع شود. اگر سیم یا براکت شکسته باعث ناراحتی یا آسیب به دهان شده است، با استفاده از موم ارتودنسی روی قسمت آسیب دیده، درد را کاهش دهید. همچنین، اگر براکت یا سیم از دهان خارج شده باشد، باید آن را با دقت بردارید و از استفاده از وسایل تیز یا غیر بهداشتی خودداری کنید.
در صورتی که شکستن سیم یا براکت باعث درد یا زخم در دهان شده باشد، از مسکن های معمولی برای کاهش درد استفاده کنید تا زمانی که به متخصص مراجعه کنید. پس از رفع مشکل، تمیز نگه داشتن دندان ها و ناحیه آسیب دیده نیز بسیار مهم است.
استفاده از ارتودنسی شفاف (اینویزیلاین) در ایران رایج است
استفاده از ارتودنسی شفاف در ایران در حال افزایش است و در میان بزرگسالان و نوجوانان محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این روش به دلیل مزایایی مانند نامرئی بودن، راحتی استفاده و امکان برداشتن پلاک ها در مواقع خاص، توجه بسیاری را جلب کرده است. با این حال، هزینه بالای آن نسبت به ارتودنسی های سنتی، یکی از چالش های اصلی در پذیرش گسترده این روش است.
در حال حاضر، بسیاری از کلینیک های تخصصی ارتودنسی در شهرهای بزرگ ایران، خدمات ارتودنسی شفاف را ارائه می‌دهند. این خدمات شامل مشاوره اولیه، طراحی دیجیتال درمان، ساخت پلاک های سفارشی و پیگیری‌های منظم درمانی می‌شود. اگر به دنبال روشی مدرن و کم دردسر برای اصلاح دندان‌های خود هستید، ارتودنسی شفاف گزینه مناسبی می‌باشد.
نتیجه گیری
ارتودنسی دندان، روشی موثر و علمی برای اصلاح ناهنجاری‌های فک و نامرتبی دندان‌ها است که نه‌تنها به زیبایی لبخند می‌افزاید، بلکه عملکرد صحیح دندان‌ها و سلامت دهان و فک را نیز بهبود می‌بخشد. با انتخاب به‌موقع و مشورت با متخصص ارتودنسی، می‌توان از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری کرد و به ظاهری متناسب و اعتمادبه‌نفس بیشتر دست یافت.
